CEPFORUM : TÜrk DÜnyasina Genel BakiŞ

Türkiye hududundan baslayip, Iran'in hemen hemen her bölgesinde yasayan Türkler, asagidaki boy ve topluluklardan meydana gelmektedir.

1. Azerbaycan Türkleri: nüfuslari 20 milyonun üzerinde olup, bugün kuzeydogu Iran olarak adlandirilan Güney Azerbaycan'da yasamaktadirlar.

2. Kasgaylar; Güney Iran'da Fars eyaletinde yerlesiktirler. Nüfuslari 2 milyon civarindadir.

3. Afsarlar; Daha çok Zencan, Ahvaz ve Horosan bölgelerinde çogunluktadirlar. Nüfuslari 1.8 milyondan fazladir. 4. Sahsevenler; Güney Azerbaycan'in kuzeydogu bölgesinde yasamaktadirlar. Nüfuslari 740 bin civarindadir.

5. Kaçarlar; Gürgan'in Sovar, Saku ve Mazenderen eyaletlerinin Hazar-Cebir bölgesinde yari yerlesik bir hayal sürmektedirler. Nüfuslari 180 bin dolaylarindadir.

6. Karapapahlar; Sulduz eyaleti Usnu dogusunda ve Güney Azerbaycan'in Sogukbulak bölgesinde yerlesmislerdir. Nüfuslari 180 bin civarindadir.

7. Hamse Türkleri; Yasadiklari Hamse vilâyetinin adi verilmistir. Aslen Innanlu, Baharlu
ve Nefer boylaridir. Nüfuslari 320 binden fazladir.

8. Kengürlüler; Tahran'in Veramin ve Kum bölgesine yayilmislardir. Nüfuslari 380 bin dolayindadir.

9. Karadaglilar; Karadag bölgesinde yasamaktadirlar. Sayilari 360 bin civarindadir.

10. Horasani ve Boçagçi Türkleri; Kirman ve Belücistan bölgesinde yasamaktadirlar, 13 soya ayrilan ve 380 bin civarinda nüfuslari olan bir Türk toplulugudur.

11. Karayiler; Horasan eyaletinin Türbete Haydari'nin güneyine yerlesmislerdir. Nüfuslari 600 binden fazladir.

12. Türkmenler; Türkmenistan Cumhuriyetine yakin kuzeydogu Iran'da Horasan bölgesine yerlesmislerdir. Nüfuslari 2 milyon civarindadir.

Iran'da bugün devamli Fars-Türk çekismesi devam etmekte, özellikle Tebriz'de yogun olarak görülmektedir. Müslüman Halk Partisi ve Humeyni tarafindan FKÖ militanlari tarafindan öldürülen Seriat Medari'nin yerine geçen Hamaney'in liderliginde Türk Hareketi devam ederken, Tebriz'de Azeri milletvekillerinin olusturdugu 43 kisilik "Azeri Temsilciler Grubu" teskil edilmistir.

Ancak Iran'da muhalefet yapma imkâni olmadigindan, Avrupa ve Türkiye'de faaliyet göstermektedirler.

Çin Halk Cumhuriyetinde Yasayan Türkler

Çin Halk Cumhuriyetinde Uygur, Kazak, Salar (Salur), Sibe (Sive), Özbek ve Tatar Türkleri yasamaktadir. Çinliler ülkede yasayan diger etnik gruplarin nüfuslarini vermekten israrla kaçinmakta, açikladiklari istatistiklerde yanlis bilgiler vermektedirler.
Ancak son arastirmalar sadece Çin isgali altinda bulunan Dogu Türkistan'da 30 milyondan fazla Türk oldugunu göstermektedir.

Bugün Dogu Türkistan hariç Çin'de yasayan Türklerin (Çinghai ve Gansu eyaletleri) nüfuslari hakkinda kesin bir bilgi bulunmamaktadir. Sadece bu eyaletlerde yasayan Salar (Salur)'larin 1982 yilinda 69.503 nüfusa sahip olduklari resmi istatistiklerden anlasilmaktadir. Diger Türklerde göz önüne alindiginda bugün bu sayinin çok yükseklerde oldugu tahmin edilmektedir.

DIGER TÜRK TOPLULUKLARI

Karaimler

Musevî dininden olan fakat Talmud'u kabul etmeyen bir Türk toplulugudur. Hazarlarin devami olduklari ileri sürülen Karaimler, Kray olarak bilinen çok eski Türk toplulugudur. Nüfuslari 15 bin civarinda olup yogunlukla Kirim'da yasamaktadirlar. Bir kismi Litvanya, Ukrayna, Polonya ve Israil'e dagilmislardir.

Kirimçaklar

Karaimler gibi Yahudi inancinda olan bu Türk toplulugu SSCB'nin Avrupa bölümünde yasamakta olup nüfusu 1500-2000 kisi kadardir.

Polonya, Litvanya ve Beyaz Rusya Tatarlari

Bundan 600 yil önce Tataristan'in baskenti Kazan'dan batiya göç eden Türkler, Beyaz Rusya, Lityanya ve Polonya'ya yerlesmislerdir. Kendi gruplarindan ayri düsen bu Türkler zamanla kendi dillerini kaybetmeye baslamislardir. Ancak kendi kültür ve Türklüklerini devam ettiren bu Türkler yasadiklari bölgelerde birçok cemiyet ve dernek kurarak kültür ve geleneklerine sahip çikmaktadirlar.

Bugün Lityanya'da 30 bin, Beyaz Rusya'da 17 bin, Polonya'da 4.500 (Bigavistok Sehrinde) Türk yasamaktadir.

Tacikistan ve Afqanistan'da Yasayan Türkler

Afganistan'da ve Tacikistan'da 15 milyona yakin Hazara, Özbek, Kazak, Türkmen, Kirgiz, Karakalpak, Baskur'i, Uygur Türk'ü daha ziyade Afganistan kuzeyi ile Hindikus daglik bölgesinde toplu olarak yasamaktadirlar.

Özbekler: Herat, Bala Murgap, Maymana, Sibirgan; Seripul, Akça, Belh, Mezar-i Serif ve
Tükurgan'da
Türkmenler: Teke, Yomurt, Herat, Maymana, Maruçak ve Andhui'de
Kirgizlar: Afgan Pamiri ve Vahan'da
Kazaklar: Hanabad'da, Karakalpaklar ise daginik bir hâlde yasamaktadir.
Hazara Türkleri: 1991 yilinda BM yardimi ile yapilan sayimda Afganistan'da 6.5 milyon Hazar Türkü yasamaktadir. Bamyan, Paryan, Kabil, Meydan, Gazne, Hor, Kunduz, Belh (Mezar-i Serif) sehirlerinde çogunluk olarak yasamaktadirlar.

AVRUPA'DA YASAYAN TÜRKLER

1960'li yillar basinda özellikle Türkiye'den olmak üzere Avrupa'ya basliyan isçi akimlari nedeniyle basta Almanya olmak üzere Fransa, Isviçre, Hollanda, Belçika, Ingiltere, Danimarka ve Isveç'te olmak üzere birçok Türk ailesi yerlesmistir.

Eurostat'a göre Almanya'da 2.014.000, Fransa'da 268.000, Belçika'da 88 bin, Isviçre'de 77 bin, Hollanda'da 64 bin, Ingiltere'de 37 bin, Danimarka'da ve Isveç'de 35 bin'er olmak üzere 2 milyon 800 bin Türk yasamaktadir.

Son yillarda bagimsizligini kazanan Türk devletleri ve Rusya Federasyonu'nda yasayan bir kisim Türklerin Avrupa'ya göç ettigi bilinmektedir. Bu Türkler de eklendiginde bugün Avrupa'da 3.5 milyondan fazla Türk yasamaktadir.

Özellikle Almanya basta olmak üzere 50 bine yakin (bunun 40.500'ü Almanya'da) Türk kendi isini kurmus, is adami olmustur.

Almanya'da dogan, büyüyen ve egitim gören 2'nci ve 3'üncü nesil gençler, dillerini, kültürlerini unutmaya baslamislardir. Bunu önlemek için kurulan çesitli vakif ve dernekler yeterli olmamakta Türkiye'nin bu konu üzerinde acil destegi gerekmektedir.

Macarlar

Avrupa'da yasayan Türklerle ilgili diger bir konuda Macarlardir. MS 896 yilinda Orta Asya'dan Macaristan'a yerlesen bu topluluk, 1235 yilindan beri "kök" arayisini sürdürmektedir. Son olarak Macar ilim adamlarinin köklerini Uygur Türklerine dayadiklari bilinmektedir.

Bilindigi gibi SSCB Macarlari kendi yörüngelerinde tuta- bilmek için Macarlarin Orta Asya ve Urallardan geldigini kabul etmiyorlardi. Komünizmin çöküsü ile gittikçe artan kök arastirmalari sonucu 1986 yilinda Dogu Türkistan'in baskenti Urumçi'de bir mezarlikta (1200 mezar üzerinde) arastirma yapan ilim adamlari, bu mezarlikta çikan kalintilar ile IX. ve X. asirda Macaristan'daki mezarlardan çikan kalintilarin ayni olduklarini gördüler. Silâhlar, gömülüs sekilleri ve üzerindeki yazilar ayni idi.

Burada çalismalarini devam ettiren Macar ilim adamlarindan Istvan Kiszeley (antropolog) bu mezarligin Uygurlarin bir kolu olan "Yugarlara" rastladi. Yugarlarda sadece 9 bin kisinin bildigi 73 sarkinin, Bartok tarafindan dünyada meshur edilen bes tonlu Macar sarkilari ile ayni olduklarini tespit etti.

Bir Uygur kabilesi olan Yugarlar'in Islâmiyet'i kabul etmeden önceki kültürleri, örf ve âdetlerinin, MS Xl. yüzyilda Macarlarin Hiristiyanligi kabul etmeden önceki kültürlerine çok benzedigini de kabul etti.

Kiszely'e göre V. yüzyilda Dogu Türkistan'i terkeden ve batiya göç eden Yugarlar, Finlilerle karisarak simdiki Macarlari ve Macar dilini ortaya çikardilar.

AMERIKA'DA YASAYAN TÜRKLER

Bugün ABD'inde Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kirgizistan, Özbekistan, Türkmenistan, KKTC, Rusya Federasyonu, Çin ve Afganistan içerisinde yasayan Türk devlet ve Topluluklarindan 500 bin civarinda Türk yasamaktadir.

ABD'nin çesitli eyaletlerine dagilmis bulunan Türkler arasinda güçlü vakif ve dernek faaliyetleri bulunmaktadir. Türk-Amerikan dernekleri 40 yildir Türk dünyasina faydali hizmetler vermektedirler.

Kizilderililer

Kizilderililerin menseleri hakkinda birçok teoriler bulunmaktadir. Bunlardan birisi de binlerce yil önce Asya'dan Bering bogazini geçerek Alaska'ya gelen, oradan 25 bin yil gibi uzun bir dönemde Amerika kitasina yayilan bu insanlarin, bir kismi bugün Kanada topraklarina yerlesirken, digerleri ABD, Meksika, Orta Amerika hatta güney Amerika'ya kadar giderek yerlesmislerdir.

Birçok bilim adami gibi dil bilimcilerin Kizilderililer hakkinda yaptigi arastirmada, Kizilderili kabilelerinin konustugu dilde yaklasik 400-600 Türkçe kelime bulundugunu tespit etmistir.

Arastirmalar sonucu bu kavimlerin Asyali oldugu, Kuril adalari üzerinden Amerika'ya geçtiklerinin kanitladigini belirten bazi bilim adamlarina göre "Kizilderililer Türk irkindan gelmektedir".

Meluncanlar

Amerika'da yasayan diger bir Türk grubunun Meluncanlar oldugu son yillarda yapilan arastirmalarda ortaya çikmistir.

Tarihi belgelere göre 1550 yillarinda Portekiz'e esir düsen 400 Türk leventinin Amerika'da Ingilizler tarafindan kurtarilmasini müteakip Kizilderili kizlari ile evlenmeleri sonucu ortaya çikan bir gruptur.

Bugün Tennessee, Kentucky, Georgia, North Carolina, Virginia, West Virginia eyaletleri ile Apalas Daglarinda 40 bin kadar Meluncan yasamaktadir.

Bütün bunlarin disinda Avustralya, Libya, Misir, S.Arabistan, Kuveyt gibi ülkelerde 350 binden fazla Anadolu, Kazak, Uygur, Özbek Türkleri ile Türkmenler daginik hâlde yasamaktadirlar.

saol

Evet arkadaşlar..